σταλινισμός: τα παθήματα του κομμουνιστικού κινήματος που δεν γίνονται μαθήματα

Καλά κρατεί η συζήτηση για το Στάλιν και το σταλινισμό στην ελληνική αριστερά. Όχι… δε θεωρώ πως το ΚΚΕ αναβίωσε το Στάλιν, γιατί ουσιαστικά δεν έχει φύγει ποτέ μακριά μας. Είναι τόσο βαριά η κληρονομιά του που θα χρειαστούν σημαντικά κοινωνικά γεγονότα για να πάρει την πραγματική του ιστορική θέση.

Δεν πρόκειται να αναπαράγω τα επιχειρήματα υπέρ ή κατά του. Άλλοι θα μιλάνε για τα γκούλαγκ και την εκτέλεση ΟΛΗΣ της Κεντρικής Επιτροπής των Μπολσεβίκων στη δεκαετία του ’30. Από την άλλη θα μιλάνε για το μεγάλο αντιφασιστικό πόλεμο του ’40 και το μεταπολεμικό κράτος πρόνοιας της ΕΣΣΔ[1]. Αν συνεχίσουμε με αυτό το ρυθμό, γρήγορα η συζήτηση θα εκφυλιστεί στο «αν υπήρχανε ουρές στα σουπερμάρκετ της Ρωσίας» και «αν πηδιόντουσαν οι Ρωσίδες με τους ναυτικούς για ένα παντελόνι τζην». Για ένα καθεστώς που έχει εκλείψει μια ιστορική αντιπαράθεση, απλά θα ενδυναμώνει το θυμικό.  Ο καθένας θα επιβεβαιώνει την άποψη του.

Για μένα το σημαντικό από την περιπέτεια της ΕΣΣΔ είναι τι συμπεράσματα βγάλαμε. Και διαβάζοντας τα κείμενα της ελληνικής αριστεράς, δυστυχώς τίποτα….

Σοσιαλισμός: Να μπορεί να κυβερνά η κάθε μαγείρισσα[2] ή το «σωστό» πρόγραμμα;

Μέχρι τη δεκαετία του ’30 η έννοια σοσιαλισμός είχε ταυτιστεί με μια διαδικασία απελευθέρωσης των μαζών από

Πετρούπολη 1917. Ξέρετε πολλές χώρες με λαϊκές συνελεύσεις;

τους καταπιεστές τους. Οι επαναστάσεις τους ήταν εκκωφαντικές και οι ήττες τους βαριές και αιματοβαμμένες. Παρισινή Κομμούνα 1871, Ρώσικη Επανάσταση του ’17, Γερμανική του ’18, Ιταλία του ’20, Ισπανία του ’36 και τόσες άλλες. Με το Στάλιν πλέον καθιερώνεται και ένας εναλλακτικός δρόμος για το σοσιαλισμό. Η επανάσταση δεν είναι απαραίτητη και τα νέα καθεστώτα έρχονται (και παρέρχονται) με ή χωρίς τη συγκατάθεση των λαϊκών μαζών αλλά πολλές φορές και ενάντια στους εργαζόμενους.

Οι εκτοπισμένοι στα γκούλαγκ είναι αντεπαναστάτες σαν και αυτά τα εκατομμύρια στην Ουγγαρία του’56, την Τσεχοσλοβακία του ’68 και την Πολωνία του’80. Ενώ ακόμα περιμένω κάποιον αριστερό να μου περιγράψει την επαναστατική διαδικασία π.χ. στην Ανατολική Γερμανία μέσα από την οποία ξηλώθηκε ο Χίτλερ και έγινε ο σοσιαλισμός. Επί της ουσίας για 60 χρόνια διάφορα καθεστώτα (καλή ώρα σαν του Σαντάμ Χουσεΐν) βαφτίζονταν σοσιαλιστικά λόγω της σχέση τους με τη ΕΣΣΔ. Αυτή η αντί-επιστημονική πρόταση είναι η βάση ανάλυσης και του ΚΚΕ.

Παρ’ όλο που, σύμφωνα με το ΚΚΕ,  «στα μέσα της δεκαετίας του 1930 το συνολικό εισόδημα ανήκε ολοκληρωτικά στους εργαζόμενους»[3] και η οικοδόμηση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής, επίσης, «στην EΣΣΔ ολοκληρώθηκε περίπου στα μέσα της δεκαετίας του 1930»[4] για κάποιον μυστήριο λόγο άρχισε να γεννιέται το καπιταλιστικό πισωγύρισμα. Ήδη από τη δεκαετία του ’30 (σύμφωνα με το ΚΚΕ) κοινωνικά κομμάτια «στραβώνουν» προς τον καπιταλισμό και βρίσκουν και πολιτική έκφραση και σε στελέχη της ηγεσίας του κόμματος. Αλλά,  άντε… για να γίνει συζήτηση να το δεχθώ. Πάμε, όμως, στα 1956 και στο 20^ο συνέδριο.

Ξαφνικά, την ώρα που ο σοσιαλισμός έχει επεκταθεί στη μισή Ευρώπη και χώρες του τρίτου κόσμου προσβλέπουν σε μια άλλη κατεύθυνση, όχι μεμονωμένα στελέχη, αλλά το σύνολο της ηγεσίας του κόμματος αποφασίζει να το στρίψει σε «ολίγον» καπιταλισμό. Σύντροφοι, σοβαρά, είναι επιχείρημα αυτό; Μουρλάθηκαν όλοι τους και αποφάσισαν να γίνουν δεξιοί; Και αυτοί, ο.κ., ζουρλάθηκαν… γιατί η πλειοψηφία των εργαζόμενων δεν αντέδρασε σε αυτό το ξεπούλημα; Έλα μου, ντε;  Και αυτό δεν ίσχυσε μόνο στην ΕΣΣΔ αλλά σε ολόκληρη την ανατολική Ευρώπη δεν υπήρξε ούτε μία λαϊκή κινητοποίηση υπέρ του παλιού(;) καθεστώτος.

Σύμφωνα με τη μεθοδολογία που αναπτύσσει το ΚΚΕ η επαναστατική διαδικασία για το σοσιαλισμό εκπίπτει σε μια σειρά «λάθος» νομοθετημάτων που «σταδιακά» από το 1956 ως το 1989 φέρνουν τον καπιταλισμό. Αντεπανάσταση διάρκειας 40 χρόνων είναι πράγματι καινοφανής θεωρία. Απορία του Gatoulea: γίνεται να αντιστρέψουμε τον καπιταλισμό σε σοσιαλισμό σε 50 χρόνια μέσα από μια σειρά «σωστών» νόμων;

Πως, χωρίς υλικές προϋποθέσεις (αφού έχουν εξαλειφθεί οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και δεν υπάρχει εξωτερική εισβολή), ξεπηδάει η αστική ιδεολογία στην πλειοψηφία της κοινωνίας, μόνο αντιδιαλεκτικές μέθοδοι μπορούν να το ισχυριστούν. Όλη αυτή, η υποτιμητική για το λαό, αντίληψη είχε οδηγήσει αργά αλλά σταθερά στη σπίλωση του σοσιαλιστικού οράματος με την ταύτιση του με μια σειρά αποτρόπαια καθεστώτα. Δυστυχώς αυτή η συνήθεια δεν έχει σταματήσει μέχρι σήμερα.

ΚΙΝΑ: Σταλινισμός ή Σοσιαλισμός του 21^ου αιώνα; Να μας λείπει καλύτερα!

Η προσπάθεια να αναλυθεί το καθεστώς της Κίνας έχει οδηγήσει σε τραγέλαφους την αριστερά. Έτσι ενώ από τη μία περιγράφεται η σχέση Ρωσίας – Κίνας στο τμήμα «Ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων»[5] πράγμα που,

Για την ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ ή για τα θύματα της Τιε-Αν-Μεν λέγατε; Ααα.. σόρρυ για σοσιαλισμό...

προφανέστατα κατατάσσει την Κίνα στο σκληρό πυρήνα του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού, από την άλλη το ΚΚ Κίνας συμμετέχει σε εκδηλώσεις σε εκδηλώσεις κομμουνιστική αλληλεγγύης και η Παπαρήγα συναντιέται με αντιπροσωπία του κόμματος για την προώθηση του σοσιαλισμού. Το πράμα «μπερδεύεται» περισσότερο όταν προσπαθεί το ΚΚΕ να ρίξει την ευθύνη στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων της Κίνας. Εκεί, δυστυχώς για τους συντρόφους, θα ανακαλύψει πως η πιο ντούρα περίοδος της ήταν ακριβώς την περίοδο της Σινο-Σοβιετικής διαμάχης, οπότε τόμπολα!

Σύντροφοι υπάρχει ένα και απλό κριτήριο για το σοσιαλισμό της Κίνας. Αν είχε έστω κι μια στάλα κομμουνισμό αυτό το έκτρωμα της Κίνας, να είστε σίγουροι πως οι λιμενεργάτες στον Πειραιά θα προτιμούσαν να ενταχθούν υπό σοσιαλιστικό καθεστώς της COSCO παρά να απεργούν. Σκεφτείτε το, ρε παιδιά. Θεωρητικά αν σου έλεγαν: «που θα ήθελες να δουλέψεις: στον καπιταλισμό του Καραμανλή ή σε σοσιαλιστική επιχείρηση;», θα έπρεπε αυθόρμητα και με τα μπούνια να διάλεγες το δεύτερο. Για να το προβοκάρω λίγο πιο πολύ, γιατί δε διοργανώνετε μια μπριγάδα που θα σταλεί να δουλέψει στην Κίνα κάτω από την επιστασία κινέζων κομμουνιστών για το χτίσιμο του σοσιαλισμού, όπως κάνετε για την Κούβα; Θα ήθελα να έβλεπα μια καμπάνια για αυτό…

Αλλά και η μεγάλη πλειοψηφία της αριστεράς κάνει μια δήθεν αντί-σταλινική κριτική στο ΚΚΕ, όπου τα επιχειρήματα είναι τόσο αδύνατα ώστε αυτοϋπονομεύονται. Η πιο μεγάλη τάση ο ευρωκομμουνισμός ανακάλυψε στα 1968 το κοινοβούλιο σαν αντίπαλο δέος στο σταλινισμό. Σου λέει: «Αν για να περάσουμε στο σοσιαλισμό θέλουμε μια διαδικασία 50 και 100 (Gatouleas: βρε, λες να είναι και 200 ή 300;) χρόνων παράλληλης συμβίωσης με στοιχεία καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, το κοινοβούλιο μας μάρανε;». Έλα, ντε! Αλλά ρε συντρόφια, μετά από 200 χρόνια εργατικού κινήματος ανακαλύψατε τον καπιταλισμό και το «Κοινωνικό Συμβόλαιο» του 1789 ως νέα πολιτική πρόταση για να προστατευτούμε από τα «κακά» του υπαρκτού σοσιαλισμού; Τι να πω άλλο, εκτός πως αυτό είναι το βασικό επιχείρημα ΠΑΣΟΚ και ΝΔ για να μην ψάχνουμε το σοσιαλισμό, γιατί πέρα από τον κοινοβουλευτισμό είναι το χάος. Έτσι, λοιπόν, και οι ανανεωτές του κομμουνισμού με τη σειρά τους από τη μία το έπαιζαν δημοκράτες και αντί-σταλινικοί και από την άλλη εκθείαζαν τα καθεστώτα της Γιουγκοσλαβίας και του Τσαουσέσκου σαν εναλλακτική σοσιαλιστική πρόταση. Τόσο εναλλακτική που έπεσαν μέσα από λαϊκές επαναστάσεις και εμφυλίους πολέμους. Ψάχνοντας κι εκείνοι το σοσιαλισμό του 21^ου αιώνα τον βρίσκουνε κι αυτοί (τρομάρα τους) στην Κίνα. Η Άννα Φιλίνη στην επίσκεψή της στη σοσιαλιστική Κίνα τον περασμένο Οκτώβρη προσπάθησε μέσα από το άρθρο της στην Αυγή να μας παρουσιάσει τους προβληματισμούς των Κινέζων για «ένα ρεαλιστικό μοντέλο σοσιαλισμού όπου οι παραγωγικές σχέσεις βασίζονται στη δημόσια ιδιοκτησία»[6]. Να τους αναζητήσετε παρέα, συντρόφισσα, αλλά αν έχεις σκοπό να τους εφαρμόσουμε στην Ελλάδα εγώ θα είμαι από την άλλη μεριά!

Πραγματικά μου είναι απίστευτη η τύφλωση κομματικών στελεχών που βαφτίζουν σοσιαλισμό όποιο καθεστώς κοντράρει στο ελάχιστο την Αμερική. ΄Ετσι εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα σαν κι αυτά της αφρικής και λατινικής αμερικής τσουβαλιάζονται μαζί με ιμπεριαλιστικά καθεστώτα και δημιουργούν λανθασμένα πρότυπα για το κίνημα.

Δεν ξέρω ρε σύντροφοι αλλά για μένα ο σοσιαλισμός είναι αυτό το τραγούδι που λέει «People have the power» και φαντάζομαι ότι δεν εννοεί μια δράκα κρατικών αξιωματούχων που έχουν αυτοονομαστεί σε «People». Έτσι δεν είναι;

---

[1] Ενιαίες Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δυνάμεις. Η Ομοσπονδία σοσιαλιστικών κρατών, με κέντρο τη Ρωσία, από το 1922 ως το 1991.

[2] Λένιν. «Κράτος και Επανάσταση»

[3] ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΕ ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ Α1.

[4] ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΕ ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ Β4

[5] ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΕ ΓΙΑ ΤΟ 18ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ. Δ8 «Σημαντική εξέλιξη αποτελεί η διαφαινόμενη αναδιάρθρωση των ιμπεριαλιστικών συμμαχιών και των αντίπαλων πόλων, με τη σταδιακή προσέγγιση Ρωσίας – Γερμανίας. Ταυτόχρονα, εξελίσσεται η συνεργασία των Ρωσίας – Κίνας.»

[6] Το ΚΕΑ στη Κίνα. «Αυγή 12/10/2008».

---